Czym jest alkohol?

Alkohol jest związkiem organicznym. Jednym ze składników alkoholu jest etanol (C₂H₅OH), związek występujący we wszystkich rodzajach alkoholu: piwie, winie, wódce itp. Jest on wytwarzany w procesie fermentacji – naturalnym procesie chemicznym, w którym drożdże reagują z niektórymi produktami spożywczymi, wytwarzając alkohol zdatny do picia. Mocne alkohole są wytwarzane w procesie destylacji.

Średnia zawartość alkoholu w różnych napojach alkoholowych jest następująca:

• Piwo – 2-6% alkoholu,
• Wino – 8-20% alkoholu
• Wódka – 37,5%-50% alkoholu,
• Whisky – 40-50% alkoholu,
• Rum – 40% lub więcej alkoholu,
• Brandy – 40% lub więcej alkoholu
• Tequila – 40% alkoholu,
• Gin – 40-47% alkoholu,
• Likiery – 15-60% alkoholu,
• Cydr – 4-8% alkoholu.

Alkohol nie jest dla każdego

Alkohol towarzyszy wielu momentom w naszym życiu, które są dla nas ważne i chcemy je uczcić. Są jednak osoby, które nie powinny pić, niezależnie od okazji, ponieważ spożywanie przez nie napojów alkoholowych może być ryzykowne i mieć poważne konsekwencje dla nich samych i osób w ich otoczeniu.

Smakuj mądrze, pij odpowiedzialnie

Życie to wspaniała przygoda składająca się z doświadczeń, budowania relacji, odkrywania miejsc i smaków, celebrowania chwil, ale także dokonywania odpowiedzialnych wyborów. Świadome, przemyślane wybory czynią je bardziej satysfakcjonującym i pozwalają nam mieć większą kontrolę nad życiem i czerpać z niego jak najwięcej!

Dotyczy to również alkoholu, towarzyszącemu wielu wyjątkowym chwilom, które chcemy uczcić – ślubowi, awansowi, urodzinom czy spotkaniu w gronie najbliższych. Nie zapominajmy, że powinien to być element naszego życia, nad którym mamy pełną kontrolę.

Czy wiesz, że standardowa porcja alkoholu może się różnić w w poszczególnych krajach, zależnie od lokalnej tradycji? Wśród państw członkowskich UE najbardziej powszechnym poziomem jest 10 gramów czystego alkoholu etylowego, który można znaleźć w:

• 250 ml piwa o zawartości alkoholu 5% (pół standardowej półlitrowej butelki piwa)
• 100 ml wina o zawartości alkoholu 12% (standardowy kieliszek wina)
• 30 ml wódki o zawartości alkoholu 40% (standardowy kieliszek).

Odpowiedzialne picie polega na dokonywaniu świadomych decyzji dotyczących picia, na spożywaniu napojów alkoholowych w umiarkowanych ilościach, z ograniczoną częstotliwością i w adekwatnych okolicznościach. Jest to sposób picia, który minimalizuje ryzyko negatywnych konsekwencji – zdrowotnych, społecznych i prawnych.

Odpowiedzialne spożywanie alkoholu wiąże się także z naszymi codziennymi nawykami i zachowaniami.  Oto kilka zasad, które pomogą Ci pić odpowiedzialnie.

• Jeśli czujesz, że nie powinieneś, nie możesz lub po prostu nie chcesz pić – nie bój się powiedzieć “nie”. Świadczy to o Twojej odpowiedzialności i dojrzałości. Nikt nie powinien nikogo namawiać, ani zmuszać do picia alkoholu.
• Nie pij, jeśli jesteś w ciąży!
• Nie pij i nie prowadź!
• Nie podawaj alkoholu osobom nieletnim, ani kupuj go dla nich, nawet jeśli Cię o to poproszą!
• Jeśli jesteś rodzicem lub opiekunem osoby niepełnoletniej, nie pij w jej obecności.
• Zjedz przed spożycie alkoholu- nie pij na pusty żołądek.
• Unikaj “gier alkoholowych”.
• Nie pij zbyt dużo lub zbyt szybko – rozłóż konsumpcję w czasie.
• Naprzemiennie spożywaj napoje alkoholowe i bezalkoholowe, pamiętaj o piciu dużej ilości wody!
• Nie pij, jeśli jesteś chory.
• Przyjmujesz leki? Skonsultuj się z lekarzem, aby upewnić się, czy nie wchodzą one w interakcje z alkoholem.
• Unikaj mieszania alkoholu i napojów energetycznych.
• Nie sięgaj po alkohol jak po sposób radzenia sobie ze stresem lub innymi problemami – to nie jest rozwiązanie
• Unikaj picia w samotności
• Nie namawiaj innych do picia alkoholu
• Nie trać z oczu swojego napoju, zawsze miej go w zasięgu wzroku
• Kontroluj ilość wypijanego alkoholu

W skrócie – #TasteItSmart!

“Sprawdź, czy pijesz ryzykownie”.

Zapraszamy do wypełnienia krótkiego testu AUDIT (Alcohol Use Disorder Identification Test), który został opracowany w 1989 roku na zlecenie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Jest on uważany za jeden z najbardziej wiarygodnych i dokładnych testów przesiewowych. Pomoże Ci w ocenie, czy Twoje picie ma cechy picia ryzykownego, szkodliwego lub prowadzącego do uzależnienie. Test AUDIT nie stanowi pełnej diagnozy jest jedynie narzędziem pomagającym ocenić ryzyku związanie  z prawdopodobieństwem wystąpienia problemu alkoholowego u badanej osoby.  Test jest anonimowy, dlatego wypełniając go bądź szczery. Pamiętaj, że tylko prawdziwe odpowiedzi pozwolą na podjęcie odpowiednich działań Zaczynamy!

Aby odpowiedzieć na poniższe pytania, musisz wiedzieć, że….

Standardowa porcja alkoholu, tj. 10 g czystego alkoholu, zawiera:

• 250 ml piwa o mocy 5% obj.
• 100 ml wina o objętości 12% obj.
• 30 ml wódki 40% obj.

Alkohol i nieletni

Okres dojrzewania to czas, w którym ciekawość świata, potrzeba buntu czy chęć naśladowania dorosłych, skłaniają młodych ludzi do sięgania po to, co zakazane , w tym alkohol. W tym wieku spożywanie alkoholu ma negatywny wpływ zarówno na rozwój fizyczny, jak i psychiczny młodego człowieka, pozostawiając trwałe konsekwencji dla jego dorosłego życia. Dlatego już w wieku nastoletnim młodzi ludziepowinni otrzymać jasny przekaz od dorosłych, zwłaszcza rodziców i opiekunów, że alkohol jest przeznaczony tylko dla dorosłych.

Dlaczego młodzi ludzie piją alkohol?

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), młodzi ludzie sięgają po alkohol z różnych powodów, niektóre z ich to:

• zaspokojenie ciekawości związanej z “zakazanym owocem”,
• poprawienie nastroju lub samopoczucia
• zyskanie aprobaty innych
• unikanie odrzucenia społecznego
• łagodzenie negatywnych emocji
• czy radzenie sobie z problemami.

Bardzo ważne jest, aby uświadamiać młodych ludzi, że alkohol nie jest odpowiedzią na problemy pojawiające się w okresie nastoletnim, a także ostrzegać ich przed konsekwencjami zbyt wczesnego rozpoczęcia jego spoożywania. Powinniśmy uczyć nieletnich odpowiedzialnego podejścia doalkoholu, szczególnie w sytuacji, gdy podejrzewamy, że po niego sięgają. Pamiętajmy, że każda dawka alkoholu jest szkodliwa dla osób nieletnich.

Czy wiesz, że według raportu z badania HBSC (Health Behaviour in School-aged Children), przeprowadzonego w latach 2021/2022 we współpracy z WHO, 35% nastolatków piło napoje alkoholowe w ciągu swojego życia, a 20% kupiło alkohol w ciągu ostatnich 30 dni?

– Picie alkoholu w ciągu całego życia: Wśród 11-latków do picia alkoholu przyznało się 18% chłopców i 13% dziewcząt. Wśród nieco starszych nastolatków odsetek ten wzrósł do 33% wśród 13-latków i 57% wśród 15-latków (56% chłopców i 59% dziewcząt).

– Picie alkoholu w ciągu ostatnich 30 dni: Wśród 11-latków 8% chłopców i 5% dziewcząt zadeklarowało, że piło alkohol przynajmniej raz w ciągu ostatnich 30 dni. W starszych grupach wiekowych odsetek ten wzrósł do 16% chłopców i 16% dziewcząt w wieku 13 lat oraz 36% chłopców i 38% dziewcząt w wieku 15 lat.

Alkohol i prowadzenie pojazdu

Alkohol i prowadzenie pojazdu to bardzo ryzykowny duet, którego zawsze trzeba unikać! Alkohol, nawet w niewielkich ilościach, wpływa na nasz organizm i może zaburzać czas reakcji, ocenę sytuacji, koncentrację i wzrok – elementy, które są niezbędne do bezpiecznej i odpowiedzialnej jazdy. Nigdy nie prowadź pojazdu po spożyciu alkoholu. Pamiętaj, że jako kierowca jesteś odpowiedzialny za siebie, swoich pasażerów i innych użytkowników dróg.

 

Jak organizm reaguje na alkohol?

Jednostką miary używaną do określenia stężenia alkoholu etylowego we krwi jest promil (‰). Domyślnie 1 promil jest równy 100 mg alkoholu w jednym decylitrze (dL) krwi.

Czas utrzymywania się alkoholu  w organizmie zależy od kilku indywidualnych czynników, takich jak płeć, waga, wiek, ogólny stan zdrowia czy spożywane posiłki. Dlatego każdy z nas może metabolizować alkohol w innym tempie – szybciej lub wolniej. W praktyce oznacz to, że osoby, które wypiły taką samą ilość alkoholu w różnym czasie, mogą mieć stężenie alkoholu we krwi na poziomie 0,0 ‰.

 

Nawet niewielka ilość alkoholu we krwi może upośledzać naszą zdolność do wykonywania czynności wymagających trzeźwego umysłu!

– 0,1 ‰ – sutkuje rozproszoną uwagą.

– 0,2 ‰ – wywołuje przedłużoną percepcję.

– 0,3 ‰ – powoduje niewielkie zaburzenia równowagi i koordynacji ruchowej, zmniejszoną zdolność postrzegania i widzenia kształtów na odległość, zmniejszoną zdolność postrzegania dynamicznych zmian światła.

– 0,4 ‰ – opóźnia reakcję na bodźce, obniża zdolności motoryczne, wydłuża czas adaptacji wzroku do zmian atmosferycznych.

– 0,5‰ – obniża zdolność do realistycznej oceny sytuacji na drodze, powoduje nadpobudliwość oraz zaburzenia reakcji psychofizycznych, ostrości widzenia i zdolności do prawidłowej oceny odległości.

– 0,6‰ – powoduje błędną ocenę własnych możliwości oraz znaczną utratę koncentracji i samokontroli.

– 0,8‰ – to początek osłabienia mięśni, powodujący znaczne upośledzenie zdolności prowadzenia pojazdu.

– 1-2‰ – wywołuje zaburzenia koordynacji mięśni i równowagi  oraz zaburzenia sprawności intelektualnej, powoduje wahania nastroju, podwyższone ciśnienie krwi, przyspieszone tętno.

– 2-3‰ – skutkuje zaburzeniami mowy, zwiększoąa sennością, znacznym ograniczeniem zdolności kontrolowania własnego zachowania i ruchów.

– 3-4‰ – przyczynia się do spaduk ciśnienia krwi, temperatury ciała, osłabienie funkcji życiowych, a także przynosi wysokie prawdopodobieństwo utraty przytomności.

– Powyżej 4‰ – to dawka śmiertelna, która objawią się śpiączką, zatrzymaniem akcji serca i oddechu.

Nawet jeśli prawo w poszczególnych krajach dopuszcza prowadzenie pojazdów po spożyciu ściśle określonej ilości alkoholu, to jedyną bezpieczną i pewną zasadą jest zasada “0‰ za kierownicą”.   Zasada ta dotyczy wszystkich użytkowników dróg, zarówno kierowców pojazdów mechanicznych, tj. samochodów, motocykli, quadów, ciągników, jak i użytkowników pojazdów niemechanicznych, tj. rowerów czy skuterów.

Kierowca, który  pił alkohol dzień wcześniej lub kilka godzin przed planowaną jazdą, powinien zachować ostrożność.  Choć może się wydawać, że czas, który upłynął, wystarczył na wytrzeźwienie, alkohol może nadal znajdować się w organizmie i wpływać na nasze reakcje. W razie wątpliwości najlepiej . poddać się profesjonalnemu przebadaniu trzeźwości za pomocą  certyfikowanegoalkomatu

 

Jeśli…

– wybierasz się z przyjaciółmi na imprezę samochodem – zaplanuj bezpieczny powrót do domu. Ustal, kto będzie trzeźwym kierowcą z lub zaplanuj przejazd taksówką.

– ktoś w Twoim otoczeniu pił alkohol nie pozwól mu wsiąść za kierownicę. Zabierz mu kluczyki i pomóż bezpiecznie wrócić do domu.

– jeśli piłeś alkohol, nie prowadź samochodu. – ezwij taksówkę lub poproś trzeźwą osobę o pomoc w powrocie do domu.

– organizujesz imprezę, na której serwowany jest alkohol – upewnij się, że wszyscy goście opuszczają imprezę w towarzystwie trzeźwych kierowców.

– jeśli zauważysz pijanego kierowcę na drodze, natychmiast poinformuj policję – Twoja odpowiedzialna reakcja może uratować komuś życie!

 

Alkohol i ciąża

 

Ciąża to szczególnyokres, w którym należy unikać czynników zwiększających ryzyko powikłań, poronienia, przedwczesnego porodu lub uszkodzenia płodu. Jednym z takich czynników jest alkohol, jego picie na jakimkolwiek etapie ciąży, może mieć na dziecko negatywne i nieodwracalne konsekwencje zdrowotne, społeczne i edukacyjne, określane jako alkoholowy zespół płodowy (FAS). Kobieta w ciąży nie powinna spożywać alkoholu w żadnej postaci.

FAS (Fetal Alcohol Syndrome) to zespół objawów i zaburzeń wynikających z wpływu alkoholu na płód w okresie prenatalnym. Spożywanie alkoholu może prowadzić do wad neurologicznych, fizycznych i behawioralnych. U dzieci dotkniętych FAS mogą występować  charakterystyczne zmiany w wyglądzie (np. szerokie oczy, krótki i zadarty nos, nisko osadzone uszy, wąska górna warga), spowolniony rozwój fizyczny (np. mała głowa, niska waga urodzeniowa, opóźniony wzrost) oraz objawy uszkodzenia układu nerwowego (np. trudności w nauce i komunikacji, opóźniony rozwój mowy, zaburzenia sensoryczne, problemy z równowagą).

Alkoholowy zespół płodowy jest nieuleczany, można jedynie złagodzić jego obrajwy. Jedynie całkowita abstynencja podczas ciąży chroni dziecko przed ryzykiem wystąpienia FAS.

Alkohol w ciąży – mity i fakty

 

Mit: Niewielka, symboliczna ilość alkoholu jest dopuszczalna w czasie ciąży.

Fakt: Nie istnieje żadna “bezpieczna ilość” alkoholu podczas ciąży. Każda ilość etanolu, niezależnie od formy – wina, piwa czy napojów spirytusowych – stwarza zagrożenie dla dziecka. Dlatego picie alkoholu w czasie ciąży jest absolutnie zabronione.

Mit: Alkohol jest szkodliwy dla dziecka tylko w pierwszym trymestrze ciąży.

Fakt: Alkohol stanowi zagrożenie dla dziecka przez cały okres ciąży. W każdym trymestrze może spowodować inne problemy, w zależności od aktualnego etapu rozwoju dziecka.

Mit: Łożysko stanowi naturalną ochronę dla dziecka.

Fakt: Łożysko nie chroni płodu przed alkoholem, który z łatwością przez nie przenika. , dostając się do krwiobiegu wpływając na jego rozwój. Już około pół godziny po wypiciu alkoholu, jego stężenie  we krwi dziecka jest takie samo, jak we krwi matki. Należy także wziąć pod uwagę, że metabolizm alkoholu u dziecka trwa dwa razy dłużej niż u matki, ze względu na niedojrzałość enzymów wątrobowych..

Mit: FAS dotyka tylko dzieci kobiet uzależnionych od alkoholu.

Fakt: Ryzyko wystąpienia FAS dotyczy nie tylko dzieci kobiet uzależnionych od alkoholu lub pijących w sposób ryzykowny. Może również dotknąć dziecko kobiet pijących sporadycznie lub okazjonalnie czasie ciąży. Każda ilość alkoholu w czasie ciąży stanowi ryzyko dla rozwoju płodu.

Mit: Kieliszek czerwonego wina podnosi poziom żelaza i poprawia morfologię ciężarnej.

Fakt: Kieliszek wina w czasie ciąży, podobnie jak każdy inny alkohol, niesie ze sobą ryzyko nieodwracalnego uszkodzenia płodu.

0% alkoholu, 100% uwagi

Jesteś opiekunem dziecka, osoby starszej lub niepełnosprawnej? Czy wiesz, że bezpieczeństwo i zdrowie osoby, którą się opiekujesz, zależy w dużej mierze od Ciebie i Twojego zachowania? Osoby, którymi się zajmujesz, często potrzebują Twojej pełnej uwagi, troski i czujności, więc jeśli pełnisz rolę opiekuna, pamiętaj o zasadzie 0% alkoholu – 100% uwagi. Bycie pod wpływem alkoholu w takich okolicznościach może ograniczyć Twoją zdolność zapewnienia należytej opieki..

Jeśli jesteś pod wpływem alkoholu, możesz mieć:

• Wolniejszą reakcję w sytuacji nagłej, takiej jak np. wypadek, kiedy to brak natychmiastowego działania może spowodować, że będzie już za późno na udzielenie niezbędnej pomocy, takiej jak zabranie dziecka do szpitala.
• Zmniejszoną zdolność do oceny sytuacji i logicznego myślenia, przez co zagrożenie może wydawać się zbyt błahe i zostać zignorowane.
• Zaburzenia emocjonalne, które mogą spowodować dyskomfort, niepewność i niepokój u Twoich podopiecznych.
• Zmniejszoną zdolność do podejmowania rozsądnych, odpowiedzialnych decyzji.

Alkohol może również prowadzić do zaniedbań obowiązków opiekuńczych, takich jak podawanie leków, pomoc w codziennych czynnościach, czy odebranie dziecka z przedszkola lub szkoły.

Na zakończenie warto podkreślić bardzo ważną kwestię, jaką jest wzorzec zachowania, który jest szczególnie istotny w przypadku nieletnich. Spożywanie alkoholu w obecności dzieci jest dalece nieodpowiedzialne. Jako dorośli jesteśmy wzorem do naśladowania dla nieletnich, którzy  uczą się przez obserwację i często powielają zachowania obserwowane u dorosłych.

 

Na wodzie – myśl trzeźwo

Wypoczynek nad morzem, rzeką, jeziorem lub basenem to przyjemność kojarzona z relaksem i dobrą pogodą. Musimy jednak pamiętać, że woda to żywioł, którego nie wolno lekceważyć. Każdego roku ratownicy apelują, aby nie spożywać alkoholu podczas korzystania z uroków akwenów wodnych. Ta bezwzględna zasada dotyczy zarówno pływania, jak i prowadzenia pojazdów wodnych – kajaków, żaglówek, rowerów wodnych czy skuterów. Nie bez powodu! Nawet spożycie niewielkiej ilości alkoholu zaburza funkcjonowanie naszego organizmu:

• mamy tendencję do angażowania się w ryzykowne zachowania;
• nasz czas reakcji jest wydłużony i trudniej jest nam podjąć szybką i racjonalną, decyzję;
• tracimy ciepło ciała, co może wywołać skurcze mięśni, szczególnie niebezpieczne podczas pływania;
• mamy trudności z logicznym myśleniem i oceną sytuacji;
• możemy mieć zaburzone poczucie czasu i przestrzeni;
• mamy problemy z koordynacją ruchów, trudno nam jest utrzymać równowagę.

Sources:
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL/?uri=CELEX%3A32008R0110
https://responsibledrinking.eu/what-is-a-standard-drink-of-alcohol/
https://knowledge4policy.ec.europa.eu/health-promotion-knowledge-gateway/alcoholic-beverages_en
https://apps.who.int/gho/data/view.main.56470
https://www.cdc.gov/alcohol/about-alcohol-use/moderate-alcohol-use.html
https://www.prevention.va.gov/Healthy_Living/Limit_Alcohol.asp
Dietary Guidelines for Americans, 2020-2025: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8713704/pdf/nt-56-287.pdf
https://www.utoledo.edu/studentaffairs/counseling/selfhelp/substanceuse/responsibledrinking.html
A focus on adolescent substance use in Europe, central Asia and Canada, HBSC international report from the 2021/2022 survey, Volume 3, WHO: https://www.who.int/europe/publications/i/item/9789289060936
Young people and alcohol: A resource book, 2015, WHO: https://iris.who.int/handle/10665/208202
National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism: https://www.niaaa.nih.gov/publications/brochures-and-fact-sheets/underage-drinking
PARPA: Jak alkohol wplywa na mozg nastolatka – ulotka
Alcohol use among adolescents in the context of adolescence, Alcohol use in adolescence, Joanna Sadowska-Mazuryk, Anna Tomczuk-Ismer, Andrzej Jakubczyk, Marcin Wojnar, Department of Psychiatry and Psychiatric Clinic, Warsaw Medical University: https://ppm.wum.edu.pl/docstore/download/@WUM26ebbd56402d4940a05c7887e5b96192/14a53d6c-4238-4a6d-82e4-737d89ffb981-wcag.pdf
https://www.nhtsa.gov/risky-driving/drunk-driving
https://alcohol.org/health-effects/blood-alcohol-concentration/
https://www.parpa.pl/index.php/zagrozenia-zycia-publicznego/nietrzezwosc-kierowcow
https://vaden.stanford.edu/super/education/alcohol-drug-info/reduce-your-risk/what-blood-alcohol-concentration-bac
Popova, S., Charness, M.E., Burd, L., Fetal alcohol spectrum disorders. Nat Rev Dis Primers 9, 11 (2023)
The effects of alcohol on the foetus.
https://www.cdc.gov/fasd/index.html
https://www.who.int/europe/health-topics/alcohol#tab=tab_1
Wozniak J. R. et al, Diagnosis, epidemiology, assessment, pathophysiology, and management of fetal alcohol spectrum disorders, Lancet Neurol, 2019 Aug; 18(8).
Leeanne D. et al, Fetal alcohol syndrome and fetal alcohol spectrum disorders, Am Fam Physician. 2017;96(8).
https://www.ciazabezalkoholu.pl/
https://www.gov.pl/web/psse-staszow/9-wrzesnia-swiatowy-dzien-fas-alkoholowy-zespol-plodowy
Skrzypulec-Plinta V., Fetal Alcohol Syndrome FAS, Silesian Medical University